ΛΟΓΟΣ Α΄ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΑΝΣΕΒΑΣΜΙΟΝ ΥΨΩΣΙΝ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ.

Μεγάλην ευφροσύνην και αγαλλίασιν έχει η ψυχή μου, ευλογημένοι Χριστιανοί. Βλέπουσα την συνάθροισιν υμών· πως μετά πάσης προθυμίας συνήχθητε εις ακρόασιν του θείου λόγου· και ουχί μόνον χαίρω δια την συνδρομήν σας ταύτην, αλλά και νομίζω εμαυτόν μακάριον και καλότυχον, ότι έχω τοιούτους προθύμους ακροατάς, καθώς το λέγει ο σοφός Σειράχ εις το εικοστόν κεφάλαιον· «Μακάριος ο διηγούμενος εις ώτα ακουόντων». Επειδή λοιπόν ούτω προθύμως και χωρίς καμμίαν αμέλειαν συνήχθητε, πρώτον μεν ίνα προσκυνήσητε τον Τίμιον και Ζωοποιόν Σταυρόν, δεύτερον δε ίνα ακούσητε την διδασκαλίαν μου, δια τούτο πρέπει να ανοίξητε τα ώτα της ψυχής και του σώματος, δια να καρπωθήτε και τους λόγους μου.

Τη ΙΔ΄ (14η) του αυτού μηνός Σεπτεμβρίου, η Ύψωσις του Τιμίου και Ζωοποιού ΣΤΑΥΡΟΥ.

Κωνσταντίνος ο Μέγας και Ισαπόστολος, πρώτος μεταξύ των βασιλέων της παλαιάς Ρώμης εδέξατο τον Χριστιανισμόν. Ούτος έχων πόλεμον έξω της Ρώμης, παρά τον Τίβεριν ποταμόν, κατά του Μαξεντίου, και βλέπων το στράτευμα των εχθρών ότι ήτο περισσότερον από το ιδικόν του, ευρίσκετο εις απορίαν και φόβον. Όθεν εις τοιαύτην κατάστασιν ευρισκομένου αυτού, εφάνη την μεσημβρίαν τύπος Σταυρού εις τον ουρανόν, σημειούμενος δι’ αστέρων. Και πέριξ του θαυμασίου εκείνου Σταυρού εφάνησαν γράμματα, τυπούμενα και αυτά δι’ αστέρων με ρωμαϊκά, ήτοι λατινικά στοιχεία, τα οποία έλεγον ούτω· «Εν Τούτω Νίκα». Παρευθύς λοιπόν κατασκευάσας ένα Σταυρόν, όμοιον με εκείνον, όστις εφάνη εις τον ουρανόν, προσέταξε να προπορεύηται έμπροσθεν του στρατεύματος. Έπειτα συμπλέκεται με τους εχθρούς και νικά τούτους κατά κράτος, ώστε οι περισσότεροι εθανατώθησαν, οι δε άλλοι έφυγον από τον φόβον και τον τρόμον των.

Τη αυτή ημέρα ΙΓ΄ (13η) Σεπτεμβρίου, μνήμη του Οσίου και θεοφόρου πατρός ημών ΙΕΡΟΘΕΟΥ του Νέου του ασκήσαντος εν τη του Άθω Ιερά Μονή των Ιβήρων και εν ειρήνη τελειωθέντος.

Ιερόθεος ο μακάριος, ο κατά τους εσχάτους καιρούς ανατείλας εν ασκήσει ως άλλος ήλιος, εγεννήθη κατά το 1686 έτος από Χριστού εις τας Καλάμας της Πελοποννήσου από γονε΄ς ευσεβείς και πλουσίους, Δήμον και Ασημίναν ονομαζομένους. Η μήτηρ αυτού, ότε έφερεν αυτόν ακόμη εις την κοιλίαν της, ηρώτησεν ημέραν τινά ένα ενάρετον Ασκητήν, όστις ευρίσκετο τότε εις την πόλιν των και τον είχον όλοι δι’ Άγιον και Προφήτην, τι είδους παιδίον θα γεννηθή από αυτήν. Και της απεκρίθη εκείνος· «Ύπαγε εις την κατοικίαν σου και θα γεννήσης υιόν καλόν και θεάρεστον». Αφού δε το παιδίον εγένετο επτά ετών, το έβαλον οι γονείς του εις το σχολείον και εις ολίγον καιρόν έμαθεν όλα τα εγκύκλια εκκλησιαστικά μαθήματα προς θαυμασμόν και έκπληξιν των βλεπόντων, εις τρόπον ώστε ανεγίνωσκεν έκαστον βιβλίον ελληνικόν, όπερ εις τας χείρας του ελάμβανεν.

Τη αυτή ημέρα ΙΓ΄ (13η) Σεπτεμβρίου, oι Άγιοι Μάρτυρες ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ, ΖΩΤΙΚΟΣ και ΗΛΕΙ ξίφει τελειούνται.

Λουκιανός, Ζωτικός και Ηλεί οι Άγιοι Μάρτυρες ήσαν εν τη πόλει Τομέων, κατά προσταγήν δε του ηγεμόνος Μαξίμου πολλάς βασάνους έλαβον πρότερον, ύστερον δε απεκεφαλίσθησαν· όλοι δε οι ανωτέρω Μάρτυρες έλαβον το μαρτυρικόν τέλος κατά τους χρόνους Λικινίου του τυράννου, εν έτει τιε΄ (315).

Τη αυτή ημέρα ΙΓ΄ (13η) Σεπτεμβρίου, oι Άγιοι Μάρτυρες ΚΡΟΝΙΔΗΣ, ΛΕΟΝΤΙΟΣ, ΣΕΡΑΠΙΩΝ, ΓΟΡΔΙΑΝΟΣ, ΣΕΛΕΥΚΟΣ και ΟΥΑΛΛΕΡΙΟΣ ή ΟΥΑΛΛΕΡΙΑΝΟΣ τω πόθω των Μαρτύρων τελειούνται,

Κρονίδης ο Άγιος Μάρτυς μεγάώς διαλάμπων εις το αξίωμα του Διακόνου εν τη πόλει της Αλεξανδρείας είχε μαθητάς τον Λεόντιον και τον Σεραπίωνα, οίτινες, επειδή εδιδάχθησαν την ευσέβειαν παρ’ εκείνου, δια τούτο συνελήφθησαν από τους απίστους ομού με τον διδάσκαλόν των Κρονίδην, και αφού υπέστησαν πολλάς και διαφόρους βασάνους, τελευταίον δεθέντες τας χείρας και τους πόδας ερρίφθησαν εις την θάλασσαν και ούτω ετελείωσαν το μαρτύριον επί Λικινίου του τυράννου εν έτει τιε΄ (315). Άγγελοι δε εξέβαλον από την θάλασσαν τα τίμια αυτών λείψανα και προσέταξαν δι’ οπτασίας Χριστιανούς τινας να τα ενταφιάσωσι.

Τη αυτή ημέρα ΙΓ΄ (13η) Σεπτεμβρίου, o Άγιος ΣΤΡΑΤΩΝ κέδροις προσδεθείς και διαμερισθείς τελειούται.

Στράτων ο θαυμάσιος, εν Βιθυνία συλληφθείς από τον άρχοντα ταύτης, εβασανίσθη με διαφόρους τιμωρίας· είτα έδεσαν τας χείρας του από τους κλάδους δύο κέδρων, τους οποίους έκλιναν εις την γην με βίαν πολλήν· έπειτα τους απέλυσαν εις τον τόπον των και ούτω διεμέλισαν εις δύο τον Άγιον, όστις και παρέδωκε την ψυχήν του εις χείρας Θεού, εν ταις ημέραις Λικινίου του τυράννου εν έτει τιε΄ (315).

Τη αυτή ημέρα ΙΓ΄ (13η) Σεπτεμβρίου, μνήμη του Αγίου Μάρτυρος ΚΟΡΝΗΛΙΟΥ του Εκατοντάρχου.

Κορνήλιος ο Εκατόνταρχος και Μάρτυς ήτο σύγχρονος των Αγίων Αποστόλων ζων εις την Καισάρειαν της Παλαιστίνης. Μετά δε την επί γης σωτήριον του θείου Λόγου επιδημίαν και αφού ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός εσταυρώθη δι’ ημάς, ετάφη και ανέστη τριήμερος, αναληφθείς δε εις τους ουρανούς ετελείωσεν άπασαν την ένσαρκον αυτού οικονομίαν, ήτο και ούτος ο μακάριος εις από εκείνους, οίτινες επεθύμουν να ακούσουν και να μάθουν τα θεία έργα του Κυρίου. Ήτο δε ο Κορνήλιος εκατόνταρχος εις τα τάγματα της Ιταλίας, ευσεβής εις τον Θεόν μεθ’ όλου του οίκου του, ελεήμων εις τους πένητας και πρόθυμος εις παν έργον αγαθόν και πριν εισέτι βαπτισθή. Ευρισκόμενος ο θείος Κορνήλιος εις την Καισάρειαν (καθώς ο Ευαγγελιστής Λουκάς ιστορεί εις τας Πράξεις), Άγγελος Κυρίου εφάνη εις αυτόν αισθητώς κατά την ενάτην ώραν και του λέγει·