Τη Δ΄ (4η) του μηνός Οκτωβρίου, μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών ΙΕΡΟΘΕΟΥ πρώτου Επισκόπου Αθηνών.

Ιερόθεος ο εν Αγίοις Πατήρ ημών και πρώτος Επίσκοπος Αθηνών εγεννήθη εις τας κλεινάς Αθήνας και ήτο εις εκ των εννέα βουλευτών του Αρείου Πάγου, καθώς ήτο και ο θείος Διονύσιος ο μαθητής του. Προκατηχηθείς δε την εις Χριστόν πίστιν από τον Απόστολον Παύλον και βαπτισθείς, εχειροτονήθη υπ’ αυτού πρώτος Επίσκοπος Αθηνών. Αυτός δε πάλιν μυσταγωγεί τελειότερον τα περί Χριστού δόγματα τον Αρεοπαγίτην Διονύσιον.

Τη Γ΄ (3η) του μηνός Οκτωβρίου, ο Όσιος Πατήρ ημών ΙΩΑΝΝΗΣ ο Χοζεβίτης, Επίσκοπος Καισαρείας, εν ειρήνη τελειούται.

Ιωάννης ο Όσιος Πατήρ ημών ήτο από τας Θήβας της Αιγύπτου, υιός γονέων μεγάλων και περιφανών· λαβών δε το Αγγελικόν σχήμα των Μοναχών, από τον πάππον αυτού Μοναχόν όντα, και αποχαιρετήσας αυτόν, επήγεν εις τα Ιεροσόλυμα. Επειδή όμως δεν εδέχετο την Αγίαν και Οικουμενικήν Τετάρτην Σύνοδον την εν Χαλκηδόνι, αλλ’ εχώριζε τον εαυτόν του από την Καθολικήν Εκκλησίαν, δια τούτο θέλων να προσκυνήση τον Τίμιον Σταυρόν ημποδίζετο να πλησιάση εις αυτόν. Όθεν ήκουσε φωνήν καθ’ ύπνον λέγουσαν ταύτα· «Εκείνοι οι οποίοι δεν κοινωνούσι με την Καθολικήν Εκκλησίαν, δεν είναι άξιοι να προσκυνήσωσι τον Σταυρόν του Κυρίου». Εξυπνήσας λοιπόν προσέτρεξεν εις την Εκκλησίαν και διωρθώθη.

Τη Γ΄ (3η) του μηνός Οκτωβρίου, μνήμη του Αγίου Ιερομάρτυρος ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ και των συν αυτώ οκτώ ΜΑΡΤΥΡΩΝ.

Διονύσιος ο Άγιος Ιερομάρτυς ήτο κατά τους χρόνους Ουαλεριανού και Γαλιηνού των βασιλέων εν έτει σνδ΄ (254)· παρασταθείς δε έμπροσθεν του ηγεμόνος Αιμιλιανού, και μη πεισθείς να αρνηθή τον Χριστόν και να θυσιάση εις τα είδωλα, εξορίζεται. Έπειτα δένεται με δεσμά και λιθοβολείται· υπέστη δε περισσότερα βάσανα, αφ’ όσα είχε πάθει πρότερον κατά τον καιρόν του Δεκίου εις την Λιβύην. Κλεισθείς δε μέσα εις τόπον ξηρόν και άνυδρον, ομού με τον Φαύστον, Γάϊον, Πέτρον, Παύλον και με άλλους τέσσαρας, εις διάστημα χρόνων ολοκλήρων δώδεκα, ετελειώθη εν τη καλή ομολογία της πίστεως μετ’ εκείνων.     

ΛΟΓΟΣ Εις τον Μέγαν Ιεράρχην ΔΙΟΝΥΣΙΟΝ τον Αρεοπαγίτην

(Του εν Αγίοις Πατρός ημών ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ  Β΄  του Κυπρίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως).                                                                                                            

Άγιος Γρηγόριος Β΄ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.                                                                                                                                                              Ο Μέγας ούτος της Ορθοδόξου Εκκλησίας αστήρ διεκρίθη δια τους αγώνας του εναντίον των λατινοφρόνων και λατινοφίλων ενωτικών της εποχής του, υπήρξε δε ο σφοδρότερος αντίπαλος του λατινόφρονος Πατριάρχου Ιωάννου ΙΑ΄ του Βέκκου. Πριν εισέτι χειροτονηθή Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, κατά το 1283, επί Ανδρονίκου Παλαιολόγου, διηύθυνε λίαν επιτυχώς τας Πατριαρχικάς υποθέσεις ως λόγιος Γεώργιος εκ Κύπρου. Εκλεγείς Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως από λαϊκών, ηρνήθη να δεχθή χειροτονίαν από λατινόφρονας ή λατινοφίλους Επισκόπους, ή έστω και απλώς επικοινωνήσαντας μετά των λατινοφρόνων. Επειδή δε όλοι σχεδόν οι Επίσκοποι του κλίματος του Πατριαρχείου της εποχής εκείνης είχον οπωσδήποτε επικοινωνήσει μετά του προκατόχου του Πατριάρχου Ιωάννου ΙΑ΄ του Βέκκου, παρέμεινεν επ’ αρκετόν εψηφισμένος μεν Πατριάρχης, αλλ’ άνευ χειροτονίας εκτελών μόνον όσα εκ των πατριαρχικών καθηκόντων δεν απήτουν ιερωσύνην. Ελθόντων ακολούθως εις Κωνσταντινούπολιν των μη λατινισάντων Επισκόπων Κοζύλης και Δεβρών (πόλεων Αιτωλίας και Μακεδονίας), εδέχθη την χειροτονίαν αφού προηγουμένως εχειροτόνησαν ούτοι τον Ηρακλείας Γερμανόν, όστις, κατά την τάξιν, εγκαθίστα τον Κωνσταντινουπόλεως.

Η πρόθεσίς μου να ομιλήσω είναι δικαιολογημένη· το έργον όμως της ομιλίας τολμηρόν, διότι έχει σκοπόν να επαινέση τον εκλεκτόν Διονύσιον· και πόσον πράγματι είναι μεγάλον το μέγεθος της υποθέσεως της ομιλίας, είναι αρκετόν να καταδείξη ευθύς εξ αρχής το ίδιον το όνομα του σήμερον ευφημουμένου, ενδόξου και σεβαστού από τους πρώτους χρόνους Αγίου.

Άγιος Γρηγόριος Β΄ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.

Ο Μέγας ούτος της Ορθοδόξου Εκκλησίας αστήρ διεκρίθη δια τους αγώνας του εναντίον των λατινοφρόνων και λατινοφίλων ενωτικών της εποχής του, υπήρξε δε ο σφοδρότερος αντίπαλος του λατινόφρονος Πατριάρχου Ιωάννου ΙΑ΄ του Βέκκου. Πριν εισέτι χειροτονηθή Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, κατά το 1283, επί Ανδρονίκου Παλαιολόγου, διηύθυνε λίαν επιτυχώς τας Πατριαρχικάς υποθέσεις ως λόγιος Γεώργιος εκ Κύπρου. Εκλεγείς Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως από λαϊκών, ηρνήθη να δεχθή χειροτονίαν από λατινόφρονας ή λατινοφίλους Επισκόπους, ή έστω και απλώς επικοινωνήσαντας μετά των λατινοφρόνων. Επειδή δε όλοι σχεδόν οι Επίσκοποι του κλίματος του Πατριαρχείου της εποχής εκείνης είχον οπωσδήποτε επικοινωνήσει μετά του προκατόχου του Πατριάρχου Ιωάννου ΙΑ΄ του Βέκκου, παρέμεινεν επ’ αρκετόν εψηφισμένος μεν Πατριάρχης, αλλ’ άνευ χειροτονίας εκτελών μόνον όσα εκ των πατριαρχικών καθηκόντων δεν απήτουν ιερωσύνην. Ελθόντων ακολούθως εις Κωνσταντινούπολιν των μη λατινισάντων Επισκόπων Κοζύλης και Δεβρών (πόλεων Αιτωλίας και Μακεδονίας), εδέχθη την χειροτονίαν αφού προηγουμένως εχειροτόνησαν ούτοι τον Ηρακλείας Γερμανόν, όστις, κατά την τάξιν, εγκαθίστα τον Κωνσταντινουπόλεως.