Παναγία η Μυρτιδιώτισσα

Το νησί των Κυθήρων σεμνύνεται για την προστάτιδά του « Παναγία τη Μυρτιδιώτισσα ». Η χαριτόβρυτη εικόνα της, μεγαλοπρεπής και επιβλητική, ανακαλύφθηκε, καθώς λέει η παράδοση, στην τοποθεσία « Μυρτίδια », περιοχή τότε έρημη και κατάφυτη από μυρσίνες. 

Κάποιος ευλαβέστατος βοσκός, την ώρα που προσευχόταν, άκουσε μέσα σε εκείνη την ερημιά μία φωνή να του λέει: 
- Αν ψάξεις εδώ τριγύρω, θα βρεις την εικόνα μου. Βρίσκομαι εδώ από πολύ καιρό, για να βοηθήσω τούτο τον τόπο. 
Πραγματικά, σε λίγη ώρα ο βοσκός ανακαλύπτει την πάνσεπτη εικόνα της Παναγίας μέσα σε κλαδιά μυρσίνης. Συγκινημένος την ασπάζεται και τη μεταφέρει στην καλύβα του. 
Το πρωί, πράγμα παράδοξο, η εικόνα είχε εξαφανιστεί. Την ξαναβρίσκει όμως στο σημείο που για πρώτη φορά την είχε ανακαλύψει. 
Εκεί ακριβώς χτίζει ναό, ενθρονίζει μέσα σε αυτόν την ιερή εικόνα και την επονομάζει « Μυρτιδιώτισσα ». Επειδή βρέθηκε στην περιοχή « Μυρτίδια » και μέσα στις μυρσίνες. 
Στη θαυματουργή εικόνα της Μυρτιδιώτισσας εικονίζεται η Θεοτόκος σαν Βρεφοκρατούσα. Τα πρόσωπό Tης, καθώς και του Κυρίου, είναι τελείως μελανό και πλαισιωμένο από καθαρό χρυσάφι και πολύτιμους λίθους. 
Συνήθως δεν διακρίνεται σε αυτά κανένα απολύτως χαρακτηριστικό. Συμβαίνει όμως σε αραιά χρονικά διαστήματα το εξής παράδοξο: Το πρόσωπο της Παρθένου αλλάζει ξαφνικά χρώμα και γίνεται ρόδινο. Στα χείλη διαγράφεται ένα ανέκφραστα γλυκό μειδίαμα, ενώ τα μάτια Tης κοιτάζουν τον πιστό με ιλαρότητα. Αυτό διαρκεί για λίγα δευτερόλεπτα, οπότε η σεπτή μορφή Tης επανέρχεται στη συνηθισμένη κατάσταση.