Τη ΙΗ΄ (18η) Νοεμβρίου, μνήμη του Αγίου Μάρτυρος ΡΩΜΑΝΟΥ.

Ρωμανός ο Άγιος Μάρτυς ήτο κατά τους χρόνους του βασιλέως Μαξιμιανού εν έτει τε΄ (305). Ούτος δια τον ζήλον τον οποίον είχεν υπέρ της του Χριστού Πίστεως, ότε Ασκληπιάδης ο έπαρχος ήθελε να εισέλθη εις τον ναόν των ειδώλων, επήγεν ο Άγιος και τον εκράτησε, λέγων προς αυτόν· «Τα είδωλα δεν είναι θεοί». Δια τούτο λοιπόν δέρεται εις το στόμα, και κρεμασθείς κατεξεσχίσθη. Έπειτα ζητεί ο Άγιος και φέρουσι παιδίον μικρόν προς έλεγχον περισσότερον του επάρχου, υπό του οποίου ερωτηθέν το νήπιον εις ποίον Θεόν πιστεύει, απεκρίθη ότι εις τον Θεόν των Χριστιανών.
Όθεν δέρεται το παιδίον, παρεστώσης εκεί και της μητρός του· δερόμενον δε εδίψησε και εζήτησεν ύδωρ. Η δε μήτηρ, ευσεβής ούσα και θεοφιλής, του είπε· «Μη πίης, ω τέκνον μου, από τούτο το φθαρτόν και πρόσκαιρον ύδωρ, αλλ’ υπόμεινον δια να υπάγης να πίης από εκείνο το ζων και αθάνατον ύδωρ της μακαριότητος». Επειδή δε το νήπιον ήλεγχε τον τύραννον, εδάρη και δευτέραν φοράν και έπειτα απεκεφαλίσθη δια ξίφους, λαβόν ούτω το μακάριον τον στέφανον της αθλήσεως. Του δε Αγίου Ρωμανού έκοψαν την γλώσσαν, και μετά την τομήν αυτής πάλιν ελάλει παραδόξως ευχαριστών τον Θεόν. Επειδή δε ηκούσθη το παράδοξον τούτο θαύμα εις τον βασιλέα Μαξιμιανόν, κατά προσταγήν αυτού έπνιξαν τον Μάρτυρα εν τη φυλακή και ελύτρωσαν αυτόν εκ της προσκαίρου ταύτης ζωής. Ούτω δε ο Άγιος έλαβε τον του Μαρτυρίου αμάραντον στέφανον.