Εκκλησία και κόσμος του αείμνηστου Στεργίου Σάκκου Ομ. Καθηγητού Α.Π.Θ.

Η αγάπη του Θεού αγιάζει τον κόσμον

Είναι κάποιες αλήθειες παλιές, αλλά όχι ξεπερασμένες. Άφθορες από το πέρασμα του χρόνου, αδιάσειστες από τους σεισμούς και αδιάφθορες από τους συρμούς των καιρών μένουν φωτεινά μετέωρα. Φέγγουν στα σκοτάδια αυτού του κόσμου και κοντρολάρουν την πορεία μας μέσα σ΄ αυτόν. Διευκρινίζω ότι χρησιμοποιώ τη λέξη «κόσμος» με την ειδική έννοια, που της δίνει ο λόγος του Θεού· «ο κόσμος όλος εν τω πονηρώ κείται» (Α΄ Ιω. 5: 19). Ο κόσμος παραδομένος στον πονηρό, που τον ανακηρύσσει άρχοντα και κοσμοκράτορα του αιώνος τούτου, αντιτίθεται συνειδητά στο θέλημα του Θεού. Είναι εντούτοις, θαυμαστό ότι αυτός ο πονηρός κόσμος συνιστά το άμεσο αντικείμενο της αγάπης του Θεού. Αφοπλιστικός ο λόγος της αγίας Γραφής αποκαλύπτει ότι «ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον Υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν» (Ιω. 3: 16). Συγκλονιστικός ο μετασχηματισμός του θείου λόγου σε πράξη· επάνω από το σταυρό ο Κύριος Ιησούς Χριστός εμπιστεύεται το κλειδί του Παραδείσου του στον χειρότερο εκπρόσωπο του διεφθαρμένου κόσμου, σ΄ έναν κακούργο ληστή. Είναι η εγγύηση ότι τα ματωμένα χέρια του έχουν την πρόθεση και τη δύναμη ν΄ αγκαλιάσουν τον βρόμικο κόσμο, να τον καθαρίσουν με το αίμά τους, να τον επαναφέρουν στο αρχέγονο κάλλος και να τον ανεβάσουν στην ουράνια δόξα. Με την απαραίτητη, όμως, προϋπόθεση ότι ο κόσμος θ΄ αναγνωρίσει την πλάνη, την αμαρτία του, θα εξομολογηθεί με συντριβή και μετάνοια και θα ομολογήσει πίστη στον μόνο Λυτρωτή Ιησού Χριστό.

Μετάνοια, το σωτήριο βήμα                                                                                                                     

Αυτή τη θεϊκή αποστολή αναθέτει ο Κύριος εξαρχής στην Εκκλησία, στους μαθητάς του, για τους οποίους παρακαλεί τον Πατέρα όχι «ίνα άρης αυτούς εκ του κόσμου, αλλ΄ ίνα τηρήσης αυτούς εκ του πονηρού» (Ιω. 17: 15). Η Εκκλησία του Χριστού, μία πραγματικότητα, που δεν είναι «εκ του κόσμου τούτου», ζη μέσα στον κόσμο και εργάζεται, για να τον συμφιλιώσει με τον Θεό, να τον οδηγήσει στη σωτηρία. Αμέριστη και απέραντη η αγάπη της για τον κόσμο, αλλά και αναλλοίωτη η απαίτηση τής μετάνοιας και επιστροφής του κόσμου. Η αγάπη δεν καταργεί, αλλά προϋποθέτει ανυπέρθετα την αλήθεια, διότι «συγχαίρει τη αληθεία» (Α΄ Κορ. 13: 6). Θα κάνει πολλά βήματα προς το μέρος του κόσμου η Εκκλησία, θα του ανοίξει πρόθυμη και στοργική την αγκαλιά της. Παραμένει, όμως, ριζική και ανυπέρβλητη η ευθύνη του κόσμου για το τελικό βήμα. Όπως ο Κύριος έγινε άνθρωπος χωρίς να χάσει ή να ξεχάσει ούτε στιγμή τη θεότητά του, έτσι και η Εκκλησία θα παραμείνει σταθερή και αναλλοίωτη στην αρχική της θέση, για να στηρίξει πάνω σ΄ αυτήν τον παραπαίοντα κόσμο.

Η Εκκλησία έχει Πηδάλιο

Με αυτή τη βάση είναι αυτονόητο ότι η Εκκλησία έχει τις ιδιαίτερες απαιτήσεις της από όσους δηλώνουν πως είναι μέλη της. Ασφαλώς, μπορεί να έρθει στην Εκκλησία ο καθένας. Οφείλει, όμως, να σταθεί με τον προσήκοντα σεβασμό στα εκεί δρώμενα. Δεν δικαιολογούνται, ούτε καν νοούνται υπεραπλουστευτικές τάσεις, που καταλήγουν σε ανίερες και ασεβείς καταστάσεις. Οπωσδήποτε, έστω κι αν μπουν στο χώρο του ναού ενοχλητικοί περιηγητές, η Εκκλησία «μονάχη, ατάραχη», κατά την έκφραση του ποιητή, θα «κρατά τις Ώρες της» και θα «τραβά τον Κανόνα». Ποιος, όμως, θα της αμφισβητήσει το δικαίωμα να έχει τον δικό της κανόνα; Και – πολύ περισσότερο – ποιος θα τολμήσει αυθαίρετα να επέμβει, για να καταργήσει τον κανόνα και να καταλύσει την τάξη, χωρίς να επισύρει πάνω του τη μομφή της ασέβειας και βεβηλότητος;

Απαράδεκτες συμπεριφορές

Είναι, δυστυχώς, γεγονός ότι καθημερινά διαπιστώνουμε την αλλοπρόσαλλη και παράλογη τακτική πολλών από τους λεγομένους ορθοδόξους χριστιανούς. Ενώ, τυπικά τουλάχιστον, δεν απορρίπτουν την Εκκλησία και θέλουν να παρουσιάζονται ως μέλη της, ουσιαστικά φέρονται ως εχθροί της. Τι να πρωτοαναφέρει κανείς; Τι να πρωτοκλάψει; Τη φασαρία και την αταξία, που επικρατεί κατά τις ιερές ακολουθίες στο χώρο όπου ο απόστολος Παύλος όρισε «πάντα ευσχημόνως και κατά τάξιν γινέσθω» (Α΄ Κορ. 14: 40); Τον εκφυλισμό των ιερών τελετών σε κοσμικά φεστιβάλ; Την προκλητικά αναιδή και ασεβή εμφάνιση πολλών – συνήθως γυναικών – με την οποία μπαίνουν στην Εκκλησία; Όσο για το επιχείρημα, που προβάλλεται, «τι σημασία έχει πως ντύνομαι, η ψυχή να είναι καθαρή», είναι εντελώς σαθρό και αυτοαναιρείται. Ασφαλώς, ενδιαφέρει η καθαρότητα της ψυχής. Αλλά, όπως η σεμνή περιβολή δεν είναι ικανή να καλύψει μια βρόμικη ψυχή, έτσι και η άσεμνη περιβολή αποδεικνύει υποκριτικό και ψεύτικο κάθε ισχυρισμό περί καθαρής ψυχής. Εκεί, που το πράγμα φθάνει στο απροχώρητο είναι κατά την τέλεση των μυστηρίων του Βαπτίσματος και μάλιστα του Γάμου. Το κακό προοιωνίζεται ήδη από τα προσκλητήρια, με τα οποία αναγγέλουν οι ενδιαφερόμενοι το γάμο τους ή την βάπτιση του παιδιού τους. Φρίττει κανείς διαβάζοντας τα αχαρακτήριστα κείμενα. Τόση ασέβεια υπό τύπον… εξυπνάδας, τόση κακοήθεια υπό το πρόσχημα της … πρωτοτυπίας! Είναι φανερό ότι διεστραμμένα μυαλά, που αποσκοπούν στο διασυρμό και στη γελοιοποίηση της Εκκλησίας, επινόησαν αυτά τα κείμενα. Και βρίσκονται, δυστυχώς, αφελείς (ή μήπως ασυνείδητοι;) χριστιανοί, που τα υιοθετούν. Όσο για την κατάσταση, που επικρατεί στην τέλεση των μυστηρίων, σε κάποιες περιπτώσεις ο θεατής έχει την αίσθηση ότι βρίσκεται στην πλατεία, στο παζάρι ή στην… πλαζ. Απαραίτητο συμπλήρωμα στο ζοφερό σκηνικό οι φωτογράφοι και οι κάμεραμαν κινούνται σαν να βρίσκονται στο εργαστήριό τους· χωρίς καμμία συμμετοχή στα τελούμενα, αλλά και χωρίς να επιτρέπουν τη συμμετοχή εκείνων, που θα ήθελαν να παρακολουθήσουν το μυστήριο, για το οποίο εξάλλου και βρίσκονται εκεί. Κι αν θελήσει κάποιος χριστιανός να υπενθυμίσει την ιερότητα του χώρου, θα εισπράξει την ειρωνεία και το σαρκασμό των «πολιτισμένων» και «ελεύθερων» καλεσμένων. Δεν υπολογίζεται ούτε και αυτός ο ιερέας. Η μόνη απαίτηση, που έχουν οι καλοί μας «χριστιανοί» απ΄ αυτόν είναι να «πει τα γράμματα» - μερικοί το ομολογούν ανερυθρίαστα – όσο γίνεται πιο γρήγορα, για να μη καθυστερούμε… Λογαριάστε τώρα πως ακούνε οι εν λόγω «χριστιανοί» τη σύσταση του ιερέα να προσέλθουν στο μυστήριο της θείας Ευχαριστίας με σεμνότητα και οπωσδήποτε εξομολογούμενοι. Πως δέχονται την αρχή της Εκκλησίας για αγνότητα και σωφροσύνη, για δικαιοσύνη και φιλανθρωπία, για εγκράτεια και νηστεία, για αγάπη και συγχώρηση. Συχνά η κατάσταση γίνεται αποκαρδιωτική, καθώς αναμιγνύονται τα λεγόμενα μέσα μαζικής ενημέρωσης, παντοδύναμα σήμερα. Δημοσιογράφοι άσχετοι προς την Εκκλησία κάνουν τις δικές τους εκτιμήσεις και καπνίζοντας λένε «ό,τι τους καπνίσει». Εκτοξεύουν μύδρους, ειρωνεύονται και καγχάζουν, αφορίζουν και χαρακτηρίζουν απόβλητους από την Εκκλησία τους ιερείς και τους χριστιανούς, που κατά τη δική τους εκτίμηση, «δεν αγκαλιάζουν τους νέους, αφού τους μιλούν για αγνότητα» και «διώχνουν τον κόσμο από την Εκκλησία, αφού του θυμίζουν πως οφείλει να υπακούει στις εντολές του Ευαγγελίου»!

Το χρέος της Εκκλησίας

Φθάνουμε έτσι στο κατάντημα να προβληματίζονται ακόμη και άνθρωποι σοβαροί και άγιοι μήπως πρέπει να γίνουν κάποιες υποχωρήσεις, «για να μη χάσουμε τον κόσμο». Αλλά δεν μας προβληματίζει η διαιώνια διακήρυξη του αποστόλου Παύλου «ανθρώπους πείθω ή τον Θεόν ή ζητώ ανθρώποις αρέσκειν; Ει γαρ ανθρώποις ήρεσκον Χριστού δούλος ουκ αν ήμην» (Γαλ. 1: 10); Δεν μας φοβίζει η σκέψη ότι έτσι ίσως χάνουμε τον Θεό, τον σωτήρα του κόσμου; Διότι, ναι μεν, σε κάποια θέματα η Εκκλησία θυσιάζει την ακρίβεια χάριν της οικονομίας, ποτέ, όμως, δεν χωρά οικονομία σε θέματα ευαγγελικών επιταγών, εκεί, που κινδυνεύει η σωτηρία. Η μεγάλη ευθύνη της Εκκλησίας είναι να γνωρίσει στον κόσμο το θέλημα του Θεού. Να το παρουσιάσει με τρόπους σύγχρονους, απλούς και ελκυστικούς. Να το διατηρήσει, όμως, αναλλοίωτο και απαραχάρακτο. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να νομοθετεί και μάλιστα ενάντια στο νόμο του Ευαγγελίου. Γι΄ αυτό το Ευαγγέλιο έγιναν διωγμοί και χύθηκε αίμα αγίων μαρτύρων. Πως ανεχόμαστε οι σημερινοί χριστιανοί να καταπατούνται οι αλήθειές του;