Τη ΙΘ΄ (19η) Απριλίου, μνήμη του Αγίου Ιερομάρτυρος ΠΑΦΝΟΥΤΙΟΥ του Ιεροσολυμίτου.

Συγκεχυμένα φέρονται παρά τοις Συναξαρισταίς τα περί του Αγίου τούτου Ιερομάρτυρος Παφνουτίου, καθότι άλλοι μεν ταυτίζουν τούτον προς τον μέγαν Αιγύπτιον Αναχωρητήν Παφνούτιον, τον κατά την κε΄ (25^ην) του Σεπτεμβρίου εορταζόμενον (βλ. τομ. Θ΄ έκδ. α΄ σελ. 492 – 505, έκδ. β΄ σελ. 534- 548), έτεροι δε άλλον θεωρούσι τούτον από εκείνον. Παρά τισι Συναξαρισταίς διαφέρει και η ημέρα της μνήμης αυτού, καθότι άλλοι μεν σημειούσι ταύτην κατά την σήμερον ιθ΄ (19^ην) Απριλίου (Συναξαριστής Οσίου Νικοδήμου, Μηναία κ.λ.π.), άλλοι δε κατά την αύριον κ΄ (20^ην) Απριλίου αναγράφουσιν αυτήν (Λαυρεωτικός Κώδιξ Ι΄ 70 ΙΔ΄ αιώνος, Κώδιξ 53 Μονής Βλατέων ΙΕ΄ αιώνος και άλλοι). Εν τω Συναξαριστή του Οσίου Νικοδήμου η μνήμη αυτού σημειούται άνευ τινός Υπομνήματος· τούτ’ αυτό ακολουθεί και εις τα Μηναία.

Εν τω Συναξαριστή όμως του Οσίου Νικοδήμου ακολουθεί η ένδειξις «του Ιεροσολυμίτου», ήτις εις τα Μηναία δεν απαντά. Εις τινας χειρογράφους Συναξαριστάς (Λαυρεωτικόν Κώδικα Ι  70 φ. 159^α,  Απριλ. κ΄ και άλλους) παρατίθεται μικρόν Υπόμνημα, εν ω γράφεται ότι ήτο Μοναχός καταγόμενος εκ Γεντυρίας της Αιγύπτου κ.λ.π., άπερ ανήκουσιν εις τον κατά την κε΄ (25^ην) Σεπτεμβρίου εορταζόμενον. Εκ τούτου πολλοί ωδηγήθησαν εις τον συνταυτισμόν των δύο τούτων Οσίων. Ο Κ. Δουκάκης μάλιστα παραθέτει κατά την σήμερον τον Βίον εκείνου. Ημείς την τοιαύτην άποψιν δεν θεωρούμεν ορθήν. Εάν συνέβαινε τοιούτον τι, δεν υπήρχε λόγος ιδιαιτέρας εν τοις Συναξαρισταίς διασαφήσεως παρά το όνομα εκάστου. Εκείνος μεν δηλαδή γράφεται Αναχωρητής, Αιγύπτιος, Οσιομάρτυς, αν και εις τον Βίον του γράφεται, ότι ήτο Ιερεύς, (Διατί όμως; Μήπως εκ συγχύσεως προς τον σήμερον εορταζόμενον; ) ούτος δε Ιερομάρτυς Ιεροσολυμίτης. Η έλλειψις βεβαίως στοιχείων του Βίου επέφερε την συσκότισιν, αλλά και εν τη κατά την σήμερον ψαλλομένη Ακολουθία αυτού ως Ιεράρχης γεραίρεται (ωδή α΄ τροπ. γ΄ ) και Μάρτυς Χριστού δια ξίφους και θηρίων και πυρός τελειωθείς (ωδή ε΄ τροπ. γ΄ ), ενώ ο Οσιομάρτυς Παφνούτιος δια τροχού πρότερον εις τέσσαρα κατακοπείς τεμάχια και αναστάς σταυρικώ τέλος θανάτω εθανατώθη. Προσθέτει δε ενταύθα ο Όσιος Νικόδημος ο Αγιορείτης ότι «Ο Οσιομάρτυς Παφνούτιος ίσως είναι ο ίδιος Αββάς Παφνούτιος, περί του οποίου γράφει ο «Ευεργετινός» (έκδοσις Βενετίας σελ. 596, ημετέρα έκδοσις ΣΤ΄ τομ. Γ΄ σελ. 47 και 59 @24 ότι περιπατών παρεπλανήθη καθ’ οδόν και έφθασε πλησίον χωρίου τινός, εκεί δε έτυχε να ίδη άνδρα πορνεύοντα γυναίκα, αντί δε να τους κατακρίνη, ευθύς παρεκάλεσε τον Θεόν δια τας αμαρτίας του. Και ιδού εστάθη έμπροσθεν αυτού Άγγελος Κυρίου, κρατών μάχαιραν, όστις και είπε προς αυτόν· «Παφνούτιε, όλοι εκείνοι οίτινες κατακρίνουσι τους αδελφούς των μέλλουν να θανατωθώσι με την μάχαιραν ταύτην. Επειδή όμως συ δεν κατέκρινας, αλλ’ εταπεινώθης έμπροσθεν του Θεού, ως να είχες κάμει συ την αμαρτίαν, δια τούτο εγράφη το όνομά σου εις το Βιβλίον της ζωής».