Τη Ε΄ (5η) του Δεκεμβρίου οι Άγιοι Οσιομάρτυρες οι εν
τοις κελλίοις του Άθω κατοικούντες, οι τους λατινόφρονας ελέγξαντες, τον
βασιλέα, φημί, Μιχαήλ και τον Πατριάρχην Βέκκον, ων ο μεν πρώτος απηγχονίσθη,
οι δε λοιποί ξίφει ετελειώθησαν.
Οσιομάρτυς Κοσμάς ο Πρώτος ο Βατοπαιδινός (+1280)
Κατά την αναφερθείσα επίσκεψη των Ενωτικών λατινοφρόνων
έκτος των Βατοπαιδινών μαρτύρησαν μοναχοί των ιερών μονών Ιβήρων, Ζωγράφου και
Ξενοφώντος. Κατά μία παράδοση ο ίδιος ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Η΄ ο Παλαιολόγος
ηγείτο στρατιωτικής ομάδος. «Κατέλαβε την των Καραιών κελλιωτικήν λαύραν, ένθα
και το του Όρους πρωτείον ίδρυται· ο δε πρωτεύων και οι συν αυτώ αντέστησαν
αυτώ γενναίως, τοις προλαβούσιν ομοίως ελέγχοντες· ο δε βασιλεύς εις οργήν
κινηθείς, εκέλευσε πάντας αυτούς μαχαίρας έργον γενέσθαι, και ούτως ετελειώθησαν
οι άγιοι ομολογηταί την δε εκκλησίαν αυτών πυρπολήσας, και τα των μοναχών
σκηνώματα ληϊσάμενος…».