ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Του Μητροπολίτου Λεοντοπόλεως κ. Διονυσίου.

Η Εκκλησία μας τιμά, σέβεται και γεραίρει την Παναγία, ως Μητέρα του Κυρίου μας και την αποκαλεί Θεοτόκο, σύμφωνα με την απόφασιν της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου. Η Ελισάβετ φωτισθείσα από το Άγιον Πνεύμα απεκάλεσε την Παρθένον κατά την επίσκεψή της προς Αυτήν «Μητέρρα του Κυρίου» (Λουκ. α΄ 43). Ο Θεός πρώτος Την ετίμησε και Την εμεγάλυνε, αφού Την εκάλεσε ως Την πιο αγνή και αγία γυναίκα, για να πραγματοποιηθή το μυστήριον των μυστηρίων, η σωτηρία του κόσμου. Την εκάλεσε, για να συμμετάσχη και Αυτή στο Θείο απολυτρωτικό Του σχέδιο. Να γίνη Μητέρα του Υιού Του και Μητέρα όλων εκείνων των πιστευόντων στον Κύριο. Αυτή είναι η ευλογημένη μεταξύ όλων των γυναικών. Είναι η Κεχαριτωμένη. Είναι γεμάτη από όλες τις χάριτες του Θεού και ενδεδυμένη με όλες τις αρετές του Κυρίου, σκορπώντας το άρωμα της αγιότητας και αγνότητας παντού. Ο Προφήτης και Βασιλεύς Δαβίδ, Την προφητεύει και Την παρουσιάζει σαν Βασίλισσα των Ουρανών, ενδεδυμένη με τα πάγχρυσα ενδύματα των χαρίτων και των αρετών Της. Ευρισκομένη στα δεξιά του Θρόνου της μεγαλωσύνης του Κυρίου, πρεσβεύει υπέρ ημών. «Παρέστη η Βασίλισσα εκ δεξιών Σου εν ιματισμώ διαχρύσω περιβεβλημένη, πεποικιλμένη» (Ψαλ. μδ΄ 10). Από μικρή είχε αφιερώσει την ζωή της στο Θεό. Υπηρετούσε μέσα στο ναό του Σολομώντος, προσευχομένη συνεχώς και μελετούσε τα Ιερά Γράμματα. Γι΄ αυτό είχε τη δύναμη, το θάρρος και τη διάθεση να δεχθή τον Αρχάγγελο Γαβριήλ χωρίς φόβο, όταν Της μετέφερε μαζύ με τον Ουράνιο χαιρετισμό «Χαίρε Μαρία» και το θείο μήνυμα, στο οποίο η Παρθένος υπήκουσε με ταπείνωση, πως θα γεννήση θαυματουργικώς τον Σωτήρα του Κόσμου. Έτσι με την υπακοή Της, έγινε η Παναγία, το εργαστήριον, όπου τελέσθηκε το μυστήριο της ενώσεως της θείας φύσεως μετά της ανθρώπινης φύσεως. Όταν ο Θεός θέλησε ελεύθερα να γίνη άνθρωπος, από άπειρη αγάπη, για να σώση τον άνθρωπο, έπρεπε Αυτός, να γίνη καθ΄ όλα όμοιός του, χωρίς, όμως, αμαρτίες και χωρίς το προπατορικόν αμάρτημα και να γεννηθή υπερφυσικώς και όχι φυσικώς.

Η σάρκωση του Θεανθρώπινου προσώπου του Υιού και Λόγου του Θεού, θα γινόταν ακριβώς με τη θεία δύναμη και ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, που με μυστηριώδη και υπερφυσικό τρόπο, θα σκήνωνε στην Παρθένο. Θα έπρεπε, όμως, να το θελήση και να το αποδεχθή ελεύθερα αυτό και η ίδια, η Παρθένος Μαρία, σαν αντιπρόσωπος του ανθρώπινου γένους. Πράγματι, στην έννοια του «πληρώματος του χρόνου» περιλαμβάνεται και η «Εύρεση» από το Θεό, του προσώπου της Παναγίας, της Αχράντου Μαρίας, της Δευτέρας Εύας, από την οποία θα γενιόταν ο Δεύτερος Αδάμ. Η Δευτέρα Εύα, θα έπρεπε να είναι, αντίθετα προς την πρώτη, αγνή, πιστή, ταπεινή, υπάκοη, Κεχαριτωμένη, να μη έχει διαπράξει θεληματικά αμαρτίες, να είναι αμόλυντος και άμωμος. Τέτοια ήταν η Παρθένος Μαρία, που από μικρή είχε αφιερωθή στο Θεό. Εγνώριζε τις προφητείες και ανέμενε με θερμή πίστη το Μεσσία Λυτρωτή, χωρίς φυσικά να γνωρίζη πως Αυτή θα αξιωθή από τον Θεό να γίνη Μητέρα του Υιού και Λόγου του Θεού, αφού άλλωστε πατέρας δεν υπήρχε. Όταν, όμως, ο Αρχάγγελος Γαβριήλ την επεσκέφθηκε και της ανήγγειλε «το μέγα μυστήριον», Εκείνη, με πίστη και ταπείνωση απάντησε: «Ιδού η δούλη Κυρίου γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου» (Λουκ. ι’ 38). Από αυτή τη στιγμή, άρχισε η θεία Ενανθρώπηση και η λύση του δράματος της ανθρώπινης ελευθερίας. Ο απαραίτητος όρος, για τη σωτηρία του ανθρώπου, είχε βρεθή. Ήταν η ταπεινή και θεληματική υπακοή στο αγαθό θέλημα του Θεού, στο πρόσωπο του εκλεκτότερου ανθρώπινου πλάσματος, της Υπερευλογημένης Υπεραγίας Θεοτόκου. Αυτός είναι ακριβώς, ο λόγος για τον οποίον η Εκκλησία μας, ευλαβούται και τιμά την Υπεραγία Παρθένον, ύστερα από τον Υιόν της και Σωτήρα μας.

Η Παναγία είναι το πρόσωπο εκείνο, που προφητεύθηκε αιώνες πριν γεννηθή. Γι΄ αυτό η ζωή Της βρίσκεται στο κέντρο όλων των αιώνων. Προφητεύθηκε από τον Προφήτη Ησαϊα και τον Προφήτη Ιεζεκιήλ. Αυτή είναι η πραγμάτωση των τύπων και σκιών της Παλαιάς Διαθήκης. Συμβολίζεται, αλληγορείται και παρουσιάζεται με πολλά σημεία και γεγονότα στην Παλαιά Διαθήκη, όπως π.χ. με την ράβδο του Ααρών την βλαστώσα (Αρ. ιζ΄ 23). Με την Κιβωτό της Διαθήκης (Έξοδ. κε΄ 9, Κ). Με την φλεγομένη και μη καιομένη Βάτο. Με τη χρυσή στάμνα της Κιβωτού, με το περιεχόμενό της, το Θείο Μάννα. Για να μη ξεχάσουν οι Ισραηλίτες το Μάννα, με το οποίο τους έτρεφε θαυματουργικά ο Θεός, είπε ο Μωϋσής στον Ααρών, να γεμίση με Μάννα μια χρυσή στάμνα και να τη διαφυλάξη στη Σκηνή του Μαρτυρίου. Η στάμνα αυτή προτύπωνε τη Θεοτόκο και το Μάννα προτύπωνε το Ζωηφόρο σώμα του Χριστού. Ο Προφήτης Ησαϊας προφήτευσε ότι ο Μεσσίας θα γεννηθή από Παρθένο (Ησ. κεφ. 7, 14), επίσης ο Προφήτης Ιεζεκιήλ προφητεύει ότι η Παναγία υπήρξε Παρθένος προ του τόκου Της και μετά τον τόκον Αυτής. Ο Προφήτης Ιεζεκιήλ (μδ΄ 1 και εξής) είδε με όραμα, «την πύλη των αγίων του Ναού, την εξωτέραν την βλέπουσα κατά ανατολάς και αύτη ήτο κεκλεισμένη». Ήκουσε δε από τον Θεόν ότι «η πύλη αύτη κεκλεισμένη έσται, ουκ ανοιχθήσεται και ουδείς μη διέλθη δι΄ αυτής. Ότι Κύριος ο Θεός Ισραήλ, εισελεύσεται δι΄ αυτής, και έσται κεκλεισμένη». Θαυμάσια προτύπωση της Παρθενίας της Θεοτόκου. Την «πύλην» αυτήν, μόνο ο Κύριος «διώδευσε», δηλαδή εγεννήθηκε εξ αυτής, αλλά και την άφηκε πάλιν αυτήν «κεκλεισμένην» επειδή ο Κύριος διαφύλαξεν αλώβητον την παρθενίαν της. Ας τα βλέπουν οι αιρετικοί, οι «σκοτισταί των Γραφών», που παραληρούν χλευάζοντες, ότι η Μητέρα του Κυρίου, εγέννησε ακολούθως και άλλα παιδιά, δια της φυσικής οδού. Η Θεοτόκος ήταν Παρθένος και προ του τόκου και με τον τόκο και μετά τον τόκον αυτής. Κανένας άλλος παρ΄ εκτός του Λόγου του Θεού, δεν «διώδευσε» την «πύλην» του Κυρίου, την Παναγία. Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός είναι κατά την Θεότητά Του, ο Μονογενής Υιός, του Θεού Πατρός και κατά την ανθρώπινη φύση Του, ο μονογενής Υιός της Μητέρας Του. «Εστάθην… μονογενής ενώπιον της μητρός μου» (Παροιμ. 4, 3). Στο χωρίον αυτό δεν ομιλεί ο Σολομών, γιατί αυτός δεν ήταν μονογενής στη μητέρα του, αλλά ο Χριστός, η ενυπόστατος Σοφία του Θεού, όπως ομιλεί σε άλλα μέρη του βιβλίου των Παροιμιών (κεφ. 8). Ο Χριστός είναι ο μονογενής Υιός της Μητέρας Του και αυτή υπήρξε Αειπάρθενος, όπως ορθώς την τιμάει η Ορθόδοξος Εκκλησία μας.

Ευγνωμονούμε την Παναγία μας, που με την ελεύθερη υποταγή της και την αφοσίωσή της στο Θεό, εγέννησε τον Χριστό μας και έλυσε την κατάρα, που μας εκληροδότησε η Εύα, χαρίζοντάς μας, την Ευλογία του Θεού. Ευγνωμονούμε την Παναγία μας, που με την γέννηση του Χριστού μας, μας εχάρισε την αθανασία και την χαρά, ενώ η Εύα, μας έφερε τον θάνατο και την λύπη. Αυτή είναι «η Γυνή» εκείνη, της οποίας, όπως αναφέρεται στην Αγία Γραφή, το σπέρμα αυτής, συνέτριωε την κεφαλή του αρχέκακου όφεως. Ο Χριστός ο Οποίος εσέβετο και αγαπούσε τη Μητέρα Του, πολλές φορές, την αποκαλούσε «Γύναι», για να θυμίζη στο Λαό τα Λόγια του Πατρός Του, προς τον διάβολο, «… κι΄ έχθραν θήσω ανά μέσον σου και ανά μέσον της γυναικός και ανά μέσον του σπέρματος αυτής· αυτός σου τηρήσει κεφαλήν και συ τηρήσεις αυτού πτέρναν» (Γεν. γ΄ 15). Η Παναγία μας, η Άχραντος Παρθένος έγινε αιτία της σωτηρίας μας. Έγινε η κλίμακα του Ουρανού, δι΄ ης κατέβη ο Θεός, έγινε η Πύλη του Ουρανού. Εδάνεισε την σάρκα Της, για να χωρέση ο Αχώρητος Θεός. Αυτή εβάστασε τον βαστάζοντα πάντα. Έδωσε το αίμα της στο Χριστό και ο Χριστός, το εθέωσε και ζωογόνησε την ανθρωπότητα. Η Παναγία μας, ασκήθηκε πάνω στη γη, για να γίνη η τελειότερη φύση και να ενωθή μαζύ με τον Κύριο. Αγάπησε το Θεό ολόψυχα. Γιαυτό έγινε το κόσμημα του Ουρανού, το κειμήλιον της Οικουμένης, το σκήπτρον της Ορθοδοξίας, η πλατυτέρα νεφέλη του κόσμου. Συνέλαβε και εκπλήρωσε την αποστολή Της, σαν Μητέρα του Θεού και σαν μεσίτρια του κόσμου. Πως, λοιπόν να μη είναι η Υπερευλογημένη, ανάμεσα σ΄ όλες τις γυναίκες; Και πώς να μη τιμάται από τους πιστεύοντας στον Χριστόν και να μακαρίζεται από όλες τις γενεές, όπως Αυτή το προφήτευσε; Εκατομμύρια είναι οι πιστοί χριστιανοί, που Την τιμούν, Την μεγαλύνουν, Την ανυμνούν καθημερινά και Την επικαλούνται, ζητούντες την βοήθειά Της και την σωτηρία του κόσμου. Έτσι συνεχώς και αδιάψευστα επαληθεύεται η προφητεία Της και δοξάζεται και προσκυνείται το Όνομα του Τριαδικού μας Θεού, ο Οποίος την εμεγάλυνε και Την ετίμησε, με την εκλογή Της, να γίνη Μητέρα του Υιού Του, του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Και τώρα στους ουρανούς να συνεχίζεται, να τιμάται Αυτή. Να μακαρίζεται και να δοξάζεται από τους Αγγέλους.

Η Παναγία δεν είναι μόνο Μητέρα του Κυρίου μας, είναι και δική μας Μητέρα. Αυτό επαληθεύεται από όσα είπε ο Κύριος στον Ιωάννη, πριν το θάνατό Του, επί του Σταυρού. Ο Πανάγαθος και Φιλάνθρωπος Κύριός μας, ευρισκόμενος στο Σταυρό, παρ΄ όλον τον πόνο, που είχε, όταν είδε την Μητέρα Του και τον Ιωάννη, σκέφθηκε με πολύ σεβασμό και αγάπη γι΄ Αυτήν, της Οποίας εθλίβετο η καρδία Της. Γι΄ αυτό Της λέγει: «Γύναι ιδού ποιος θα είναι από τώρα υιός σου, ο Ιωάννης». Στον Ιωάννη δε είπε: «Ιδού η Μητέρα σου». Από τότε ο Ιωάννης Την επήρε στο σπίτι του. (Ιωάνν. Ιθ΄ 26). Από την στιγμήν εκείνη η Παναγία γίνεται όχι μόνο Μητέρα του Ιωάννη, αλλά και Μητέρα όλων των πιστών οπαδών του Χριστού μας. Γίνεται η αιώνια Μητέρα μας, που θα πρέπει να Την έχουμε στην καρδιά μας, παραδειγματιζόμενοι από την πανάγια ζωή Της. Για τους κακόδοξους αιρετικούς, που θέλουν να κατακρίνουν τους Ορθοδόξους, χωρίς επίγνωση και με φανατισμό, για την προσκύνηση της Παναγίας και των Αγίων, τους απαντούμε ότι η προσκύνηση, που αποδίδουμε στους Αγίους και την Παναγία, είναι τιμητική και ευλαβική. Ενώ στον Θεόν, η προσκύνηση είναι λατρευτική. Τον Θεό Τον προσκυνούμε και Τον λατρεύουμε με τελεία προσκύνηση, η οποία ονομάζεται Λατρεία. Τους Αγίους σεβόμεθα και τους τιμούμε, διότι είναι οι εκλεκτοί και οι φίλοι του Θεού, αλλά ταυτόχρονα και οι φίλοι των ανθρώπων. Όταν ευρίσκοντο στη ζωή, εδώ στη γη, προσηύχοντο στο Θεό για τους ανθρώπους, όπως ο Αβραάμ ο Ισαάκ, ο Μωϋσής, ο Ηλίας και άλλοι πολλοί, καθώς μας αναφέρει η Π. Διαθήκη. Αλλά και μετά τον θάνατό τους, συνεχίζουν το ίδιο στον ουρανό, πρεσβεύοντας για μας. Για την Παναγία μας, το ίδιο και περισσότερο «συμβαίνει», διότι Αυτή είναι ανωτέρα των αγίων και των Αγγέλων, αφού έγινε η Μητέρα του Κυρίου μας και έχει σχέση με Αυτόν, όχι μόνο πνευματική, σαν τους λοιπούς Αγίους, αλλά και φυσικό σύνδεσμο. Γι΄ αυτόν τον λόγον, πολύ δε περισσότερον, από τους Αγίους, η Θεοτόκος, λόγω της θέσης Της, σαν Μητέρα του Χριστού, διαθέτει αξεπέραστη παρρησία και μεγάλην ευκινησία. Συνεχώς σπεύδει εις ικεσίαν, παρακαλώντας τον Υιόν Της, για την σωτηρίαν όλων μας.